Nếu như sự xuất hiện của ASEAN trước đó, trên phương diện nhất định là để đối phó những khó khăn bên trong và diễn biến phức tạp bên ngoài, thì bước vào những năm 90 của thế kỷ trước tiến trình hợp tác kinh tế khu vực nổi lên như một hướng quan trọng.
Mong muốn của các nước ASEAN là giữ vững hòa bình, ổn định và mở rộng hợp tác bắt gặp chủ trương của ta là tranh thủ điều kiện quốc tế thuận lợi, môi trường hòa bình và ổn định để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”; phù hợp với chính sách đối ngoại rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa của nước ra, trong đó mối quan tâm hàng đầu là dành cho quan hệ hợp tác trong khu vực.
Ðồng thời, việc các định chế thiết yếu của Việt Nam gia nhập ASEAN và AIPO cũng phù hợp với xu thế khu vực hóa đang diễn ra trên thế giới và khu vực. Nó đáp ứng lợi ích của cả nước ta và các nước khu vực Ðông – Nam Á là cần có môi trường hòa bình, ổn định và đẩy mạnh hợp tác vì lợi ích phát triển.
Nó tương đồng với ý nguyện của nhân dân các nước, nhất là châu Á – Thái Bình Dương mong muốn được thấy một Ðông – Nam Á ổn định, mở rộng thị trường đầy tiềm năng và thêm nhiều đối tác tin cậy trên các lĩnh vực kinh tế – thương mại, khoa học – công nghệ, văn hóa – xã hội.
Việc QH Việt Nam gia nhập AIPO (từ năm 2006 đổi thành AIPA) (1) là bước phát triển quan trọng trong hoạt động đối ngoại của cơ quan đại biểu cao nhất, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước CHXHCN Việt Nam.
Tham gia cơ chế hợp tác này, từ cả hai phía, các vị đại biểu QH nước ta và đông đảo nghị sĩ từ các nước ASEAN đã đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng lòng tin giữa Việt Nam và các nước láng giềng Ðông – Nam Á thông qua những sinh hoạt tại kỳ họp Ðại hội đồng AIPO thường niên cũng như các diễn đàn chuyên đề lớn nhỏ của tổ chức liên nghị viện khu vực này, làm cho họ hiểu ta hơn, xóa dần những định kiến của một bộ phận trong giới lãnh đạo và công chúng ở một số nước.
Tham gia vào AIPO, QH nước ta đã góp phần vào việc phát huy sức mạnh tổng hợp giữa ngoại giao Nhà nước (trong đó có đối ngoại QH, đối ngoại của Ðảng) với ngoại giao nhân dân, giành được thế chủ động thể hiện quan điểm, lập trường và chính sách của Việt Nam trong các vấn đề cụ thể vốn rất phức tạp như vấn đề Biển Ðông, góp tiếng nói của nhân dân vào quá trình làm lắng dịu những bất đồng trong khi tìm kiếm những giải pháp cơ bản và lâu dài.
Các vị đại biểu QH nước ta trong thảo luận và xây dựng văn kiện về các vấn đề nhạy cảm của khu vực như dân chủ, nhân quyền mà các thế lực thù địch bên ngoài lợi dụng gây chia rẽ nội khối, làm giảm hình ảnh ASEAN, đã thể hiện rõ hướng đấu tranh về pháp lý, đồng thời khẳng định thành quả của Việt Nam trên thực tế…
Về kinh tế – xã hội, lãnh đạo QH nước ta đã tranh thủ các cuộc gặp cấp cao trao đổi quan điểm nhằm thúc đẩy các chương trình hợp tác trên nhiều lĩnh vực của Chính phủ các nước thành viên ASEAN theo cam kết trên bình diện toàn khu vực cũng như các chương trình hợp tác khai thác tiềm năng và phát triển tiểu vùng sông Mê Công.
Ðặc biệt, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế – tài chính khu vực Ðông – Nam Á và Bắc Á những năm 1997 – 1998, QH Việt Nam đã có đóng góp quan trọng trong việc chia sẻ kinh nghiệm thông qua hội nghị, tọa đàm nhằm tăng cường vai trò của nghị viện thành viên AIPO và một số nghị viện ngoài khu vực bằng biện pháp lập pháp, góp phần nhanh chóng bình ổn tình hình kinh tế – xã hội, lấy lại đà phát triển.
Ðối với các vấn đề xã hội, QH nước ta đã tổ chức thành công Hội nghị lần thứ nhất (tháng 3-2002) Ủy ban của AIPO về điều tra thực trạng nhằm ngăn chặn hiểm họa ma túy (AIFOCOM), tạo nền tảng quan trọng cho việc duy trì và phát triển hoạt động của Ủy ban này trước tình hình nạn sản xuất, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ và sử dụng trái phép các chất ma túy diễn ra phức tạp và nghiêm trọng trong khu vực, đang làm băng hoại đạo đức xã hội và sức khỏe cộng đồng, tác động rất xấu đến việc bảo vệ và phát triển giống nòi.
Tham gia vào AIPO, các vị đại biểu QH Việt Nam có nhiều cơ hội tiếp cận thực tế đời sống quốc tế, học hỏi được không ít kinh nghiệm về lập pháp của các nghị sĩ từ nghị viện thành viên ASEAN trong tiếp xúc chính thức cũng như bên lề các hội nghị do AIPO tổ chức.
Ðó là những kinh nghiệm phân tích chính sách định hướng cho các dự án luật, đặc biệt là những đạo luật điều chỉnh các quan hệ xã hội trong nền kinh tế thị trường, từ đó các vị đại biểu QH có thêm thông tin, tham gia đóng góp vào các dự án luật nhằm hạn chế những rủi ro, tiêu cực của kinh tế thị trường còn mới mẻ ở nước ta trước yêu cầu bức xúc của tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và toàn cầu.
Bên cạnh đó, chúng ta cũng học hỏi được nhiều kinh nghiệm hay của một số nghị viện các nước ASEAN về hoạt động giám sát, về cải cách bộ máy và cải tiến cách thức, lề lối làm việc của các cơ quan thuộc lĩnh vực lập pháp, góp thêm thông tin có lựa chọn vào điều kiện cụ thể ở Việt Nam trong quá trình đổi mới về tổ chức và hoạt động của QH nước ta.
Trong một thế giới đang phát triển hết sức năng động hiện nay và với trình độ phát triển xã hội ngày càng cao, với những thiết chế dân chủ ngày càng hoàn thiện ở mỗi quốc gia, việc QH nước ta tham gia các diễn đàn liên nghị viện khu vực và thế giới là một bộ phận không thể thiếu trong công tác đối ngoại của Ðảng và Nhà nước ta.
Hoạt động đối ngoại trên các diễn đàn đa phương của QH đã và đang góp phần quan trọng đem lại cho quốc gia những lợi ích thiết thực về chính trị, kinh tế – xã hội, khoa học – giáo dục, văn hóa, bảo vệ môi trường… Ðó là những giá trị về chính trị, dân chủ, văn hóa tiến bộ phù hợp với yêu cầu phát triển của nước ta tiến bước cùng thời đại.
Có thể nói, những thành quả quan trọng về đối ngoại mà các cơ quan trong bộ máy Nhà nước, trong đó có QH và cả hệ thống chính trị cùng toàn dân ta đã giành được là kết quả của nhận thức đúng đắn và hành động kiên quyết trong việc thực hiện chính sách đối ngoại đã được xác định trong Chiến lược xây dựng đất nước của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, đã được phát triển qua các kỳ Ðại hội VII, VIII, IX và X của Ðảng.
Chính sách ấy được đề ra trên cơ sở quan điểm khoa học của chủ nghĩa Mác – Lê-nin về đoàn kết quốc tế; là sự kế tục và vận dụng đúng đắn tư tưởng đối ngoại Hồ Chí Minh mà cốt lõi là vận dụng có hiệu quả luận điểm của Người về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội và thực tiễn yêu cầu cách mạng nước ta trong từng giai đoạn phát triển của đất nước.
QH Việt Nam đã có đóng góp rất đáng trân trọng vào tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, trước hết là thực hiện phát triển quan hệ với các nước khu vực Ðông – Nam Á, trực tiếp là phát triển các quan hệ nghị viện song phương và trên diễn đàn liên nghị viện khu vực, vì hòa bình và hợp tác.
Kỷ niệm 30 năm thành lập AIPO, chúng ta nhận thức rằng, sự ra đời của nó bắt nguồn từ ý thức ngày càng cao về sự lớn mạnh của ASEAN với những cộng đồng dân tộc khác nhau trong khu vực và đòi hỏi phải có sự tham gia của nghị viện các nước – cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng, tiếng nói của nhân dân, chính nhân dân đã tạo động lực cho sự ra đời và phát triển của tiến trình ASEAN.
AIPO ra đời còn do sự thôi thúc về một tinh thần đoàn kết phấn đấu vì lợi ích chung của các quốc gia, dân tộc trong khu vực. Ðó cũng là nhờ sự tác động tích cực của những thành tựu trên nhiều lĩnh vực trong khu vực Ðông – Nam Á, châu Á – Thái Bình Dương và trên toàn thế giới. Sự lớn mạnh của AIPO là kết quả của sự phấn đấu không ngừng của các nghị sĩ qua các thế hệ, trong đó có đóng góp rất đáng tự hào của các đại biểu QH Việt Nam.
Chúng ta tin tưởng rằng, AIPO sẽ tiếp tục đóng vai trò kiến tạo trong việc phát huy tính năng động, phát triển của ASEAN; các nghị viện thành viên AIPO và nghị sĩ từ các nước ASEAN sẽ tiếp tục phấn đấu vì một Ðông – Nam Á hòa bình, ổn định và phồn thịnh.
—————————–
(1) AIPA là cụm viết tắt của tiếng Anh: ASEAN Inter-Parliamentary Assembly, tạm dịch: Ðại hội đồng Liên minh nghị viện Hiệp hội các nước Ðông – Nam Á. Từ “Assembly” (Ðại hội đồng) thay cho từ “Organization” (tổ chức) được sử dụng trước năm 2006. Xem ra chưa thật hợp lý so với tổ chức và sinh hoạt lâu nay của AIPO. Tuy nhiên, việc thay đổi này mang hàm ý gắn kết hơn trong quá trình hình thành một Nghị viện khu vực phỏng theo mô hình EP – Nghị viện châu Âu, song chưa làm thay đổi tổ chức và hoạt động của AIPO hiện nay.
Nguồn: nhandan.com.vn